Andrzej Matuszewski

Trzydziesty pierwszy z cyklu “Relacje”, 1965, technika mieszana, płótno, 100 x 79,5 cm.
Kolekcja Muzeum Ziemi Lubuskiej.

Twórcza droga Poznaniaka Andrzeja Matuszewskiego, jednego z najważniejszych animatorów i uczestników polskiego życia artystycznego od okresu odwilży drugiej połowy lat 50. po lata 90. XX wieku, przechodziła ewolucję odzwierciedlającą jego wielokierunkowe dążenia do przekraczania granic we współczesnej sztuce i dyskursie wokół niej: począwszy od figuracji w duchu surrealizmu, poprzez abstrakcyjne malarstwo materii, instalacje plenerowe i w przestrzeni publicznej, wreszcie po wydarzenia i happeningi – akcje efemeryczne oraz spektakle z udziałem publiczności, negujące tradycyjne rozumienie dzieła sztuki i jego odbioru. Dzięki tym ostatnim, organizowanym przez artystę w latach 60. i 70., m.in. w poznańskiej Galerii odNOWA, Matuszewski dołączył do pierwszoplanowych postaci powojennej awangardy polskiej.

Na początku lat 60. XX wieku Matuszewski odszedł od metaforycznego realizmu w kierunku malarstwa strukturalnego i malarstwa materii, który reprezentuje obraz Trzydziestypierwszy z cyklu „Relacje”. W abstrakcyjną, zgeometryzowaną kompozycję malowaną zbrudzonymi, ziemistymi odcieniami brązów i szarości, zdominowaną przez centralny wielobok, wpisane są fragmenty "organicznej" materii: na liniach pęknięć płaszczyzn malarskich spod płótna wydobywa się futro, jak trawa ze szczelin pękniętej nawierzchni. Materialność, a zarazem przestrzenność struktury (zapowiadająca późniejsze wyjście Matuszewskiego poza granice medium malarskiego) podkreśla w wielu miejscach chropowata, reliefowa faktura obrazu. Tego rodzaju zabiegi ujawniają współzależność i kontrast pomiędzy postępowaniem artysty a naturą użytego materiału.