Doireann O’Malley

„Miasto przyszłości” to też jedno z haseł, które stało się lejtmotywem berlińskiej wystawy architektury Interbau Interationale Bauaustellung — IBA. Z jej okazji w 1957 roku zaprezentowano osiedle modelowe wykreowane wedle koncepcji kilkudziesięciu projektantów, dziś uznawanych za kluczowe postaci europejskiej architektury. Wystawa była manifestem wizji przestrzennych i wartości, które nadal są aktualne: funkcjonalnego budownictwa mieszkalnego z usługami i zielonymi miejscami wspólnymi. Późnomodernistyczne osiedle Hansaviertel w Berlinie, obecne w jednej z części Prototypes Doireann O’Malley, jawi się jako utopia i w tym sensie stapia się z rzeczywistością bohaterów. Sny protagonistów odtwarzane i interpretowane z użyciem psychoanalizy stają się projekcją obrazów nowego ciała.

To nie architektura jest jednak tematem filmowej trylogii. Punktem wyjścia była tu próba podjęcia tematu tranzycji z perspektywy sennych wyobrażeń: centralną rolę miały pełnić sny dotyczące hybrydowego doświadczania ciała. O’Malley proponuje spojrzeć na kwestię trans(-cielesności) w sposób wykraczający poza samą reprezentację, dlatego tekst będący próbą dokumentacji obrazu sennego, spisany krótko po przebudzeniu zawiera też deskrypcję najbliższego otoczenia w celu późniejszego oddania możliwie najpełniej projekcji jednostki. Subiektywność staje się istotnym aspektem tej nielinearnej i zbiorowej opowieści budowanej za pomocą łączenia różnych indywidualnych tożsamości. W efekcie powstał kolaż sennych wizji analizujących transpłciowość zapośredniczoną przez praktyki psychoanalityczne, odgrywanie ról na żywo i „podtrzymywanie nadziei na wyzwolenie dzięki technologii” (parafrazując słowa Anneki Herre). Rozmywająca się narracja budowana jest jednocześnie z wykorzystaniem elementów absurdu i fantazji, fikcji i realnych doświadczeń zapożyczonych od występujących w filmie protagonistów — a tytułowe protowersje hybrydowych ciał, wykreowane na bazie onirycznych wizji, „wcielane” są poprzez sesję gry fabularnej i nakładane na filmowaną rzeczywistość dzięki technologii VR (rzeczywistości wirtualnej). W swoim projekcie O’Malley odwołuje się do postaci Alana Turinga, matematyka-wizjonera, pioniera sztucznej inteligencji, twórcy jednego z pierwszych komputerów, skazanego za naruszenie „moralności publicznej”, za co karą była terapia hormonalna. Pogrążony w depresji Turing zażywa truciznę. O’Malley odnosi się też do nowego materializmu w interpretacji teoretyczki Karen Barad. Pracę dobrze podsumowuje zdanie: „Wirtualność to trwający eksperyment myślowy, który świat przeprowadza z samym sobą” [Virtuality is the ongoing thought experiment the world performs with itself]¹.

Projekt O’Malley jest ciągle aktualny, bo wciąż brak języka opisującego ciała niebinarne. Szczególnie dobrze widać to w sieci, gdzie coraz liczniejsza społeczność jednoczy się ze względu na swoje hybrydowe tożsamości i kolektywnie domaga się uznania własnej obecności, m.in. poprzez używanie zaimków innych od tych, które są im narzucane przez większość heteronormatywnego społeczeństwa. Transpłciowość jest częścią większej zmiany społecznej związanej z ruchami prorównościowymi, ale też wieloetapowym, angażującym i kolektywnym, bo włączającym najczęściej więcej niż jedną osobę projektem, reorientującym sposób myślenia o autokonstrukcji i adaptacji jednostki względem reszty.

— Doireann O’Malley, Prototypes, projekcja
piątek 13.11, godz. 18
Red Zone, Biennale Zielona Góra Online

— Wracając do… utopie, dyskusja z udziałem Doireann O’Malley i Iny Valentinovej; prowadzenie: Agata Pyzik (dyskusja w języku angielskim)
piątek 20.11, godz. 16
Instagram live

^{1. Karen Barad, After the End of the World: Entangled Nuclear Colonialisms, Matters of Force, and the Material Force of Justice, „Theory and Event” 2019, t. 3, nr 19, Johns Hopkins University Press, s. 529.}