Naprawa duszy, naprawa ciała
Artystki:
Kuratorka:
Miejsce:
Galeria Biblioteki Uniwersytetu Zielonogórskiego
16.10–15.11.2020
Projektując kształt wystawy, oparłam go przede wszystkim na trzech spostrzeżeniach-impulsach. Pierwsze – z perspektywy półwiecza już oczywiste – wynikało z faktu statystycznego, ale i kulturowego: skromnej reprezentacji kobiet artystek w całej historii Wystaw i Sympozjów Złotego Grona. Ten prosty bilans spowodował, że mogąc zaprezentować na Biennale niewielki fragment obrazu możliwości i postaw artystycznych, zdecydowałam się na pokaz wyłącznie twórczości kobiet. Może będzie on w przyszłości, w kolejnych edycjach imprezy przyczynkiem do skrupulatnych studiów krytycznych odnoszących się do sztuki wówczas – w blisko dwudziestoletniej historii Złotych Gron – pominiętej. Biennale Sztuki Nowej powielało ten niepokojący (zwłaszcza z dzisiejszej perspektywy) schemat, jednak obecność kobiet-autorek oraz energia i forma ich działań twórczych współtworzyła oryginalność tej inicjatywy. I do tego wątku chciałam nawiązać. Feminizacja zestawu zaproszonych do wystawy postaci nie jest bynajmniej deklaracją ideową – kluczem były ich zainteresowania sensualnym wymiarem relacji obu tytułowych pierwiastków.
Z tego względu drugim spoiwem tej prezentacji stał się profil aktywności artystek w dyskursie współczesnej sztuki, obejmujący jednocześnie materię autorskich programów na uczelniach artystycznych (Poznań, Szczecin, Wrocław) lub uniwersyteckich wydziałach sztuki (Toruń, Zielona Góra). To ważne – również w kontekście zielonogórskim, ze względu na powstanie w 1991 roku w ówczesnej Wyższej Szkole Pedagogicznej im. Tadeusza Kotarbińskiego Instytutu Wychowania Plastycznego (obecnego Instytutu Sztuk Wizualnych). Jego powołaniu towarzyszył silny imperatyw konstytuowania struktury akademickiej opartej na kształceniu w kontekście sztuki współczesnej. Instytut powstał w okresie ostatnich edycji Biennale Sztuki Nowej. Jego kadrę stanowili i po części nadal tworzą uczestnicy tej imprezy. Trzeci impuls ma naturę osobistą i wynika z moich poszukiwań.
Dotyczy obserwacji codzienności: analizy relacji międzyludzkich oraz korelacji człowieka z naturą. Jest wzmocniony refleksją z ostatnich miesięcy – niezwykłego czasu pandemii – ale wpływ miała też bogata przeszłość dokonań mieszczących się w obszarze, który można nazwać antropologią prywatności. Tytułowa Naprawa duszy, naprawa
ciała jest opowiadana indywidualnymi i „terytorialnymi” historiami uczestniczek tworzących zarówno własne, jak i społeczne ślady. Wystawa pokazuje perspektywy sześciu kobiet – artystek i akademiczek, a jej celem jest uchwycenie sposobu autorefleksyjnej obserwacji codziennego życia, osobistych doświadczeń, zgłębiania własnej tożsamości, jak i kontekstu przemian socjokulturowych. W twórczości tych artystek można dostrzec przenikanie się narracji, odnoszących się do współcześnie ważnych ekologicznych, feministycznych, obyczajowych dyskursów. Interesuje mnie sposób ich przetwarzania i redefiniowania, problem w komunikacji między zawsze indywidualną wypowiedzią artystyczną a jej publiczną recepcją. Problem kondycji duszy i ciała ma dzisiaj wymiar intersubiektywny. To doświadczenie cywilizacyjne. Posiada także subtelny aspekt genderowy. Specyficzny język i osobista, niemal intymna forma przekazu stanowi o oryginalności tych refleksji. Poszukiwanie obrazu potwierdzenia własnej obecności, refleksja nad współistnieniem z naturą, relacyjność działania i empatia, rekonstruowanie „rzeczy” zapomnianych, konceptualizacja rzeczywistości i narracji, odniesienia wobec komunikatów semantycznych, zmiana i „doskonalenie” fizycznego wizerunku – to tylko niektóre możliwości interpretacji postaw zaproszonych do wystawy artystek. Wszystkie te reprezentacje przejawiają aspekty tożsamościowe i analityczne, a zarazem uczestniczą w humanistycznej narracji współodczuwania i samoświadomości.
Wystawa składa się głównie z dzieł powstałych z myślą o projekcie. Wyjątkiem, w tym kontekście znaczącym, jest praca Izabelli Gustowskiej pochodząca z kolekcji Muzeum Ziemi Lubuskiej w Zielonej Górze. Stanowi ona rodzaj „klamry” o wartości historycznej i merytorycznej. Autorka cyklu Względne cechy podobieństwa była uczestniczką Złotego Grona i pięciu edycji Biennale Sztuki Nowej. Przez kilkanaście lat prowadziła na zielonogórskiej uczelni nowatorskie pracownie rysunku i multimediów.